“Een Justitie die toegankelijk is voor elkeen. Dat impliceert een opheffing van hinderpalen van financiële aard (versoepeling van de toegang tot juridische bijstand, een verlaging van de btw op honoraria van advocaten, gerechtsdeurwaarders en notarissen, een verlaging van gerechtskosten), van geografische aard (nabijheid van gerechtsgebouwen) en van procedurele aard (vereenvoudiging van procedures)”
Dit is onze eerste eis.
Zij is van wezenlijk belang voor een democratische maatschappij. Justitie moet met voldoende gemak toegankelijk zijn voor alle burgers en ondernemingen.
Is er evolutie te merken in de afgelopen jaren? Zeker. Is die evolutie ten einde? Zeker niet.
Alvorens het te hebben over de financiële kant, moeten wij in herinnering brengen dat de gerechtsgebouwen toegankelijk moeten zijn, in het bijzonder voor personen met verminderde mobiliteit. Dit is zeker niet altijd het geval, vooral niet als het gaat over relatief afgelegen gerechtsgebouwen.
De voorwaarden voor toegang tot juridische bijstand zijn sterk verbeterd. Die verbetering, die zich nog verder aan het realiseren is, strekt tot grote tevredenheid, omdat wij die eis al lange tijd geformuleerd hadden. Er zijn nochtans nog een aantal onontgonnen terreinen, zoals de juridische bijstand voor rechtspersonen, de open envelop om een behoorlijke vergoeding te kunnen voorzien, de indexering van de puntwaarde, de versnelde uitbetaling van de vergoedingen voor juridische bijstand, enz.
De juridische bijstand is echter niet het enige aspect van de toegang tot de rechter. Andere aspecten zijn ook relevant.
Zo is het bij gebrek aan statistische onderbouwing onduidelijk of de toegang tot de rechter daadwerkelijk vergemakkelijkt is sinds de wet van 22 april 2019 tot het toegankelijker maken van de rechtsbijstandsverzekering. Het is aangewezen dat er een evaluatie komt van deze wet opdat het aantal onderschreven polissen kan stijgen.
De verlaging van de btw op prestaties van advocaten, gerechtsdeurwaarders en notarissen is een Europese materie. Wij doen een oproep aan de regering om de motor te zijn van een beweging tot verlaging van deze btw. Een tarief van 21% is zonder twijfel een rem op de toegang tot de dienstverlening door de juridische beroepen.
De vereenvoudiging van procedures en de verlaging van de gerechtskosten zijn andere werven die aangepakt moeten worden. De complexiteit van bepaalde procedures leidt tot verhoging van de kosten. Daarnaast is de verplichting voor rechtzoekenden om bepaalde kosten voor te schieten opdat een magistraat kennis kan nemen van een zaak een andere rem op de toegang tot de rechter.
Op de achtergrond speelt de fundamentele vraag naar de reden voor het aanrekenen van een financiële bijdrage bij het voeren van een rechtsgeding. Justitie moet een openbare dienst blijven, in het belang van de burger, en het ligt niet voor de hand dat die burger specifiek moet bijdragen tot de financiering ervan. Justitie streeft geen rendabiliteit na, maar maatschappelijke vrede.
